Endüstriyel Üretimin Başlangıcı

              ENDÜSTRİYEL ÜRETİMİN BAŞLANGICI:

Tomruk eldesi.

1. TOMRUK KESİLMESİ

Orman, yaşayan ağaçlar topluluğudur.       Toprağın özelliğine ve iklimine bağlı olarak yeşeren

fideler zamanla tabii ormanı meydana getirir. İnsan eli ve emeğiyle düzenli ve pahalı olarak yetiştirilen ağaçlar topluluğuna ise kültür ormanı denilmektedir. Kültür ormanlarında süs ağaçları

yetiştirilebileceği gibi endüstrinin ihtiyacına cevap verebilecek nitelikteki ağaçlarda yetiştirilebilir.

Ağaç İşleri Endüstrisinin temel maddesi olan ağaç yıllar boyunca insanlığın hizmetinde bulunmuş özellikle teknik ve teknolojik gelişmelerden sonra geniş bir kullanma alanına sahip olmuştur. Eskiden sadece yakacak olarak kullanılan ağaçtan gelişen teknolojiyle beraber kömür, katran, zift,

poteşe (potasyum karbonat ) elde edilmiştir.           XX. yüzyılda modern kimya, ağacı daha iyi

değerlendirme yollarını bulmuş, endüstrinin ihtiyacı olan pek çok maddenin ağaçtan elde edilmesi

sağlanmıştır. Örneğin, ( selüloz, sentetik pamuk, suni ipek vb. )

Ağacın Kesim Zamanı

Şartlar müsait olduğu takdirde, ağacın kesiminin, sonbahar ve kış aylarında yapılması gerekir.

Bunun nedenleri aşağıda sıralanmıştır.

a ) Sonbahar ve kış aylarında, ağacın bünyesindeki serbest su en az seviyededir.

b ) Kesimden sonra bir süre daha orman içinde kalan ağaçları, bitkisel ve hayvansal zararlılar daha

az etkiler.

c ) Ağaçlarda, sürgün olmadığı için kesim sırasında yada devrilme anında, diğer ağaçlara ve fidelere zarar en az seviyede olur.

d ) Kış mevsimde işçilik ucuzdur ve su yolları- kızaklar gibi bazı taşıma kolaylıkları vardır.

Şayet zorunlu nedenle, kesme işlemi ilkbahar ve yaz aylarında yapıldıysa, gövdedeki besi suyunun

buharlaşması için ağaç kökü dibine devrildikten sonra dal ve yapraklar arıtılmadan bir süre bekletilerek tomruklama işlemine geçilmelidir. Bu mevsimlerde yapılan kesme işlerinde, çok dikkatli davranmalı, çatlamalara, mantarlaşmalara ve zararlı böceklere karşı koruma tedbirleri

alınmalıdır.

Kış aylarında kesilen ağaçlar için böyle bir tehlike yoktur. Ancak kesilmiş ağaçlar Nisan sonuna kadar kesim bölgesinden çıkarılmalıdır. Aksi takdirde uyanan doğa ile birlikte, ağaç, pek çok zararlının saldırısına uğrayacağından, değeri düşecektir.

2. TOMRUK EBATLANMASI

  Ağaçlar, kesme tekniğine uygun olarak kökü dibine devrildikten sonra dal ve yapraklarıyla

beraber şişkin olan kısımlar gövdeden arıtılarak kabuklar soyulur ve böylelikle "yuvarlak odun" ortaya çıkarılmış olur.

Türk standardına göre yuvarlak odun "uzunluk ekseni boyunca, en kesiti her noktasında yaklaşık

olarak daire biçiminde olan odun" olarak tanımlanmaktadır. Uzunluk eksenine dik olarak kesilmiş

yuvarlak odun, gövdesindeki dal, budak, şişkinlik ve çürükler gövde yüzeyi hizasında temizlenmiş olmalıdır.

Yuvarlak odunlar; ölçü standartlarına, doğruluk ve eğriliklerine, özürlerine, budak durumuna, lif yönlenmesine, koniliğine bağlı olarak boy kesim,ine tabi tutulurlar. Buna göre: Tomruk ve

tomruklama ile ilgili olarak aşağıdaki tanımlamalar yapılabilir. Tomruk ; "Kabuksuz orta çapı en

az 19 cm. boyu en az 150 cm. olan yuvarlak odunlara" denir. Yapılan işleme de "tomruklama" adı verilir.

Tomruklama işlemi Türk Standartlar Enstitüsü' nün ölçü standartları ve ağacın yapısal özellikleri

(kusurları) göz önüne alınarak yapılır.

Tomruklar; ağaç türlerine göre, geniş yapraklı ağaç tomrukları ve iğneyapraklı ağaç tomrukları olmak üzere iki gruba ayrılır. İğne yapraklı ağaç tomrukları, boy ve orta çap ölçülerine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır. 

İğne yapraklı ağaç tomrukları ağaç türüne göre adlandırılırlar.             Kızılçam, sarıçam, karaçam,

köknar, ladin, sedir tomruklarını sayabiliriz.        Bu tomruklar kusur durumuna göre de I. II. III. Sınıf olurlar.

Geniş yapraklı ağaç tomrukları da kusur durumuna göre I. II. III. Sınıf olurlar. Bu grup içerisinde;

kayın, meşe, kavak, akçaağaç, ceviz, ıhlamur vb. sayılabilir. Geniş yapraklı ağaç tomrukları da boy ve orta çaplarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır.

                             Geniş yapraklı ağaç tomruklarının ebatları

Sınıflamada kabuksuz orta çap yürürlüktedir. Orta çap ise tomruğun şekline göre belirlenir.

Tomruklar; dolu tomruk, konik tomruk, oval tomruk şeklinde bulunabilir. Dolu tomrukta çap her

tarafta aynıdır. Ancak diğer türlerde hesaplanması gerekir.

Tomruklama işleminde göz önüne alınması gerekli bir başka faktör, dallar temizlendikten, kabuklar soyulduktan sonra ortaya çıkan yuvarlak odundaki görünen kusurlardır.

Dikili durumdaki bir ağaç ve bunun yapısı göz önüne alındığı zaman, ağacın köke yakın kısmı

daha kuvvetli olup taç kısma çıktıkça odun kalitesi düşer. Tomruklama işleminde, bu ilkenin göz önünde tutulması gerekir. Ayrıca; tomruk sınıfına girmeyen kısımlar (kök, dal ve yapraklar, ur) farklı amaçlarla kullanılabilir.

Bundan başka, tomruklama, budak durumu, eğrilik, koniklik, ovallik, ur gibi kusurlara göre

yapılmalıdır. Temel hedef; kereste eldesi esasında en az fire'dir.

3. TOMRUKLARIN TAŞINMASI

Su ile nakliyat: En eski nakliyat yöntemidir. Tomrukların akan sularla sürüklenmesi şeklinde yapılan taşımadır.

Deniz yolu ile nakliyat: Denizaşırı ülkelerde dışarıdan alınan tomrukların işlenmesi için kullanılan taşıma şeklidir.

Karayolu ile nakliyat: Tomruk nakliyatında en çok kullanılan yoldur.

Demiryolu ile nakliyat: Karayolu nakliyatına göre daha ucuz bir taşıma şeklidir.

Hava yolu ile nakliyat: En pahalı nakliyat şekli olup, ancak diğer yollar ekonomik olmuyorsa veya diğer yollarla hammaddeye ulaşılamıyorsa bu yola başvurulur.

Aktarmalı nakliyat: Bazı hallerde yukarıdaki nakliyat yolları birbirini tamamlar. Denizyolu ile gelen tomruklar tren yolu ile yâda karayolu ile fabrikaya ulaştırılabilir.

4. KUSURLAR VE KUSURLARDAN ARINDIRILMASI

Tomrukların biçilmeden önce kirlerden, (toprak,kum,taş vb) kusurlardan yıkanarak temizlenmesi

testere ve kesici bıçaklar için oldukça faydalıdır.

Bu işler ülkemizde çoğunlukla ormanda ağaçların kesilmesi sırasında, zincirli motorlu testereler

veya baltalarla yapılır. Biçme işleminde problemlere neden olan kök şişkinliği, budak çıkıntıları

v.b. kusurlar bu safhada tomruktan uzaklaştırılır. 

5. DEPOLANMASI

Tomrukların depolanması fabrikada ya da ormanda, su havuzları içinde veya arazi üzerinde

yapılır.

Açıkta depolamanın çalışma tekniğinin kolay olması ve masraflarının az olması nedeniyle suda

depolamaya tercih edilir. Açıkta depolama için özellikle biçmelik tomrukların depolanmasında,

araziden tasarruf sağlama bakımından, istif tesisleri kullanılır.

6. KORUNMASI

Tomrukların depolanması ve korunması Uygun olmayan depolama şartlarında tomruklarda böcek

saldırısı, oksidasyon, ardaklanma, mavi renk oluşumu, çürüme, donma ve ısınmadan dolayı lif

ayrılması, çatlama gibi kusurlar oluşmaktadır. Bu kusurların oluşumunu önlemek için uzun süreli

bekletmelerde tomruklar uygun bir yağmurlama sistemi ile ıslatılmalı ya da su içerisinde depolanmalıdır. Su içinde depolamada tomruklar su yüzeyine çıkmamalıdır. Bununla beraber alın

çatlaklarını ve böcek zararlarını önlemek için alın 

kısımlarına koruyucu maddeler sürülebilir.