Tomruk Biçme Yöntemleri

Tomruk Biçme Yöntemleri

Tomrukların biçilmesinde, elde edilecek kerestenin kullanım yeri, işletmenin elinde bulunan

makinelerin özellikleri, biçilecek tomrukların fiziksel ve teknolojik özelliklerine bağlı, olarak çeşitli biçme yöntemleri uygulanmaktadır. Bu yöntemler aşağıda ayrı ayrı incelenmiştir.

1. Paralel biçme (keskin kesiş-kalas biçme)

Seri üretim için en uygun yöntemdir. Fazla konik ve kambur bükülmüş ağaçlardan elde

edilen tomrukları bu yöntemle biçmek, fire oranını artıracağından, bu tomrukları önce uygun

boylara ayırmak sonra paralel biçme yapmak en uygundur. Çünkü, bu yöntemle elde edilen keresteleri "kenarsız kereste" haline getirmek için yanların sulamalarının alınması gerekir. Bu durumda, kereste boyu artıkça, kenar tahtası firesi artar. Kenar tahtalarının alınması için, çoklu

dilme veya yarma şerit makineleri kullanılmaktadır.

        Makinelerinde Keskin Kesiş Yöntemiyle Kereste Üretimi 

Piyasadaki kerestelerin büyük çoğunluğu bu yöntemle elde edilmektedir. Dış odunu sağlam

ve düzgün tomruklarda iyi sonuç verir. Bu yöntemle biçilen tomruklardan elde edilen kapak tahtaları liflerin yüzeye geliş dikliği en az olan kısım olması nedeniyle şekil değişim riski en fazla olan kısımdır. Bu nedenle, kapak tahtaları, çatı örtüleri ve çıta yapımında kullanılır. Çalışma

riskinin yüksek olması nedeniyle mümkün oldukça ince kesilmelidir.

                Biçme İşleminde Tomruk Özelliklerinin Dikkate Alınması

2. Prizma biçme

Bu yöntemle biçme, katrak makinelerinin iki konumda ayarlanması veya blok bant

testerelerde çift yönlü kesimle yapılmaktadır. Birinci konumda; tomruğun kapak ve dış odun

tahtaları alınır. İkinci konumda; genişliği çıkarılmış veya yanları alınmış keresteler elde edilir.

Kenarsız kereste elde etmekle beraber, biçme işçilik maliyeti ve talaş firesi daha yüksektir.

Biçme şekli nedeniyle, özellikle özodun kerestelerinde yıllık halkaların yüzeye dikliğinin azalması nedeniyle, şekil değiştirme riski artar. Tomruk konikliği arttıkça, fire oranı daha da artar.

Paralel biçme ve prizma biçme yöntemleriyle elde edilen kerestelerde, senelik halkalar kereste

yüzeyine istenilen diklikte değildir.

3. Kaburga biçme

Önce tomruktan üç adet 25mm kalınlığında kereste alındıktan sonra, geri kalan kısım paralel

biçme esasına göre biçilir.

Orta kısımdan çıkarılan kerestelerde öz boşlukları varsa bu keresteler de uygun şekilde

dilinerek bu boşluklardan arındırılır.

4. Kaçık özlü tomrukların biçilmesi

Öz tahtası çıkarıldıktan sonra geri kalan kısma paralel biçme yöntemi uygulanır. Hangi biçme

yönteminden olursa olsun elde edilen kerestelerin tomruklarda en kalitesiz kısımları baş kısımlar

olması nedeniyle, baş kısımların kesilmesinde yarar vardır.

KERESTE ENDÜSTRİSİNDE VERİM

1. Kantitatif Verim (Randıman)

Kereste fabrikalarında randıman; küçük parçalar dahil elde edilen biçilmiş kerestelerin,

kabuk hariç olmak üzere kereste üretmek için kullanılan tomruk miktarına oranı olarak tanımlanır.

Ancak, fiziki randıman ile ekonomik randımanı birbirinden ayırmak gerekir.

1.2. VERİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

a) Kesiş yöntemi:

Keskin kesiş yöntemi ile daha yüksek bir günlük verim elde edilmektedir. Farklı

genişliklerdeki ürünlerin değerlendirilebilme imkanlarının mevcut olduğu şartlarda ve ince uç çapı

35 cm den daha küçük olan tomrukların biçilmesi işlemlerinde, keskin kesiş yönteminin

kullanılması uygun olur.

Prizma kesiş yöntemi ile yanlan alınmış kerestelerin iki kademeli biçilmesinde toplam

randıman yaklaşık % 67-68 olurken, prizma kesiş yöntemi ile aynı genişlikteki kerestelerin

biçilmesinde, ana ürün randımanı yaklaşık %48'dir. Keskin kesiş yöntemi ile biçilen kerestelerin daire testere makinelerinde yanlannın alınması durumunda randıman yaklaşık % 60 olurken, keskin kesiş yöntemi ile biçilen yanları alınmamış kerestelerin üretilmesinde randıman yaklaşık %

80'dir.

Yan alma işlemine gerek olmayan prizma kesiş yöntemi ile elde edilen standart boyutlardaki

kerestelerin piyasada değerlendirilmeleri daha kolay olmaktadır. Prizma kesiş yöntemi ile tomruk kusurlarının daha az kerestede kalması sağlanarak, kalite randımanı arttırılabilir. Keskin kesiş yöntemi ile elde edilen geniş kerestelerin değerlendirilmesi sınırlı olduğu için, kaim tomrukların

biçilmesinde prizma kesiş yöntemi tercih edilmelidir.

b) Üretilen Kereste Türü

Tomruk ince uç çapına tam uygun olacak şekilde kare enine kesite sahip kerestelerde verim

en yüksektir. Eğer yapı kerestesi, uygun tomruklardan ince uç çapma sığacak şekilde kare enine

kesitte üretiliyorsa, iki kademeli biçmede verim yüksektir. Kalas, tahta ve lataların biçilmesinde

biçme hattı sayısının fazla olması nedeniyle verim oldukça azdır. Kerestelerin enine kesit boyutları

küçüldükçe verim azalır.

c) Tomruk Çapı

Tomruk çapı arttıkça randıman artar. Çünkü geniş çaplı tomrukların biçilmesinde ana ürün

dışında kalan parçalarından daha iyi yararlanılır.

d) Tomruk Uzunluğu

Tomruk uzunluğu arttıkça verim azalır. Bu husus özelllikle çap azalması fazla olan

tomruklarda daha belirgindir.. Kısa tomrukların biçilmesi sırasında harcanan ek zaman payı daha fazla olmakta ve biçme masrafları artmaktadır. Özellikle iş akışı sebebiyle tomrukların kesintili

verilmesi, bu durumu daha da belirginleştirmekte ve verim ' % 25-30 azalabilmektedir.

Tomruk Uzunluğu ve Çap azalmasının Ana Ürün Verimine Etkisi

e) Tomruk Eğriliği ve Oval Kesit

Tomruk enine kesiti daireden uzaklaştıkça verim azalır. Aynı şekilde eğri ve çatlaklı tomrukların

biçilmesinde verim düşüktür.

f) Testere Kalınlığı

Testere kalınlığı arttıkça talaş miktarı artar. Dolayısıyla verim düşer.

h) Biçme Hataları

Biçme hataları kereste de boyut ve form bozukluklarına nedeıı olarak kalite ve kantite verimi

azaltır.

i) Biçme Makinelerinin Etkisi

Testerelerin kalın olması ve biçme hattının düzgün olmayışı nedeniyle daire testere

makineleriyle biçme de verim düşüktür. Blok şerit testere makinelerinde ise tomruk arabasının her

ilerleyişinde sadece bir tane kereste biçilir ve biçilen kerestenin yüzeyi sürekli gözetlenebilir. Bir

sonraki tahtanın kalınlığı en yüksek kalite ve kantite randımanı verecek şekilde belirlenir.